Bên trong dinh thự hơn 100 năm tuổi của vua Mèo trên cao nguyên Bắc Hà

Dinh thự Hoàng A Tưởng được xây dựng năm 1914 và hoàn thành vào năm 1921. Chủ nhân của dinh thự này Hoàng Yến Tchao-thổ ty vùng Bắc Hà trước đây. Hoàng Yến Tchao là người dân tộc Tày nhưng là thổ ty, cai trị một vùng có tới trên 70% dân số là người Mông nên người dân quen gọi là "Vua Mèo”.

Hoàng A Tưởng là một trong số 7 người con của Hoàng Yến Tchao. Người dân địa phương có phong tục lấy tên con gọi thay cho tên người cha. Vì thế, dinh thự hiện nay có hai tên gọi là dinh Hoàng A Tưởng và dinh vua Mèo.

Hoàng Yến Tchao làm thổ ty ở Bắc Hà từ khoảng năm 1905. Sau một thời gian cai trị, bóc lột người dân ở đây, cũng như độc quyền phân phối hàng hóa trong vùng, Hoàng Yến Tchao cho xây dinh thự để khoe sự giàu có.

Theo một số tư liệu, Hoàng Yến Tchao đã mời kiến trúc sư người Pháp và Trung Quốc thiết kế, chỉ đạo thi công. Do vậy, kiến trúc dinh thự là sự kết hợp hài hòa giữa phong cách kiến trúc châu Âu và châu Á.

Tòa nhà còn được thiết kế như một pháo đài khép kín, chỉ có một cửa vào duy nhất, bố trí các lỗ châu mai dọc theo hành lang phía trước nơi có lối vào tòa nhà và cửa chính ở trên cao.

Hệ thống cột, mái được đắp nổi nhiều họa tiết dây lá nho, hoa văn nguyệt quế biểu tượng cho sự thịnh vượng, ấm no, hạnh phúc. Mái lợp bằng ngói âm dương.

Dinh thự vừa để làm nơi ở cho cả gia đình họ Hoàng và cũng là nơi làm việc của Hoàng Yến Tchao. Hệ thống cửa vòm và cầu thang hình cánh cung, tạo ấn tượng về vẻ cách tân, sự bề thế cho công trình.

Cả tòa nhà có 36 phòng chính với 3 dãy nhà chính, 2 dãy phụ và một sân rộng.

Hiện nay, dinh thự Hoàng A Tưởng là nơi tổ chức nhiều triển lãm ảnh, sự kiện văn hóa, nghệ thuật.

Dinh thự cũng có cả hầm trú ẩn và thoát hiểm.

Ngày 11/6/1999, Bộ Văn hóa Thông tin (nay là Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch) quyết định công nhận dinh thự cổ Hoàng A Tưởng là di tích cấp quốc gia.