Tục lệ lạ của người M’Nông

Trong những lần về buôn làng người M’Nông ở huyện Lắk, Buôn Đôn (tỉnh Đắk Lắk) tôi có vài lần được chứng kiến người dân nơi đây làm lễ bôi máu vào lúa, vật dụng sinh hoạt để khép lại một năm mùa vụ.

Trong không gian linh thiêng, tại lễ cúng của người M’Nông Gar (xã Đắk Phơi, huyện Lắk), lễ vật được chuẩn bị đầy đủ. Giọng thầy cúng rầm rì trước cây nêu. Sau đó thầy cắt tiết gà, lấy huyết pha với bột gạo bôi lên tất cả các vật dụng trong gia đình như: dao, rựa, cuốc, cửa nhà, cầu thang… Đồng thời, thầy bôi lên cổ của các thành viên để cầu xin thần linh giữ sức khỏe cho mọi người, gia đình được ấm êm, tránh rủi ro. Tiếp đến, thầy cúng lấy một ít huyết hòa vào rượu rồi chuyền tay mọi người nhấp môi.

Rượu được trộn với huyết con vật hiến tế

Cách đây mấy năm, ở một buôn làng của huyện Buôn Đôn có vụ loạn luân. Người M’Nông làm lễ bôi máu, giẫm máu để tẩy sự ô uế cho gia đình, buôn làng. Bởi theo quan niệm của họ nếu không bôi máu để tẩy sự ô uế đó sẽ khiến các thần linh nổi giận, quở phạt bằng việc gây ra dịch bệnh, chết chóc cho người và gia súc.

Theo già Y Vé Nhơm (xã Đắk Liêng, huyện Lắk) trước đây, đồng bào còn có nghi lễ bôi máu vào chân khách đến chơi nhà hay thăm buôn làng để xua đuổi tà ma, mọi người hòa thuận và không bị bệnh tật. Các lễ vật là ché rượu nhỏ và một con gà. Chủ lễ dùng lưỡi dao rạch mỏ con vật rồi lần lượt bôi máu gà từ người lớn tuổi đến nhỏ tuổi.

Nói về lễ hiến sinh gắn với tục bôi máu của người M’Nông, các già làng cho biết vẫn còn rất nhiều. Không chỉ bôi máu cho người mà còn tục bôi máu cho voi trong nghi lễ cúng sức khỏe cho loài vật này. Đối với người M’Nông, voi là bạn thân thiết của con người. Hằng năm, họ sẽ tổ chức cúng sức khỏe cho voi và chủ voi. Theo sự điều khiển của các nài voi, những chú voi quỳ gối, thầy cúng vận sắc phục truyền thống dùng máu con vật hiến sinh bôi lên chóp đầu voi. Đây là một nét văn hóa đặc sắc, và là một sinh hoạt văn hóa mang nhiều ý nghĩa tâm linh đối với đồng bào Tây Nguyên.