Tây Bắc tuyệt đẹp trong truyện của nhà văn Ma Văn Kháng

Cuốn sách được NXB Phụ Nữ ấn hành tập hợp 10 truyện ngắn của nhà văn Ma Văn Kháng với hai đề tài quen thuộc, đã trở thành dấu ấn của tác giả: miền núi Tây Bắc và những câu chuyện về sự biến chuyển của cảnh vật, con người trong cuộc sống hiện đại.

Tập truyện ngắn mới nhất của Ma Văn Kháng được phát hành toàn quốc từ tháng 10/2023.

“Lúc này, chiếc áo khoác lanh của chàng đã được cởi ra và phủ phục trên cành cây mua như con bướm nằm ngủ. Tấm lưng trần của chàng đã được phô ra đỏ au màu nước đồng chảy. Cái quần rộng của chàng đã xắn cao tới bắp vế. Bắp chân dưới nổi gân chằng chằng. Tuy vậy sức chàng vẫn không hề biết đến hao vơi. Đất vẫn nở bùng bục. Mặt ruộng vẫn cuồn cuộn những luống đất mới được vật lên thẫm mầu nâu tươi. Xá cày vẫn một kiểu xoáy ốc quen thuộc, vân vân như những đường chỉ thêu vô cùng đẹp mắt. Đi cày, chàng là người dũng sĩ đấu mình với đất, lại cũng là người nghệ sĩ tạo vẽ lên những thớ đất đường nét và sắc màu”.

Một trích đoạn trong Hạng A Tráng đã chứng tỏ kỹ thuật viết của Ma Văn Kháng vẫn đầy mê dụ như ngày nào, khi mà ngay trong cả những truyện ngắn tưởng như đơn giản nhất vẫn thấp thoáng bóng dáng của những thiên sử thi và truyện cổ được chắt lọc, trao truyền qua hàng ngàn năm.

Cảnh và người Tây Bắc là nguồn cảm hứng sáng tác quan trọng với nhà văn Ma Văn Kháng.

Dưới những bóng cau, Bài ca Trăng sáng, Hạng A Tráng, Mùa gặt ở Na Lin, Vợ chồng Mìn và những đứa con, Bên bờ suối Vạch là những truyện ngắn cho thấy cảm hứng bất tận của nhà văn với vùng núi Tây Bắc, nơi ông ngay lập tức tìm được cảm giác về một vùng tâm tưởng ngay từ lần đầu ông đặt chân đến miền cận trên của tổ quốc này. Những truyện ngắn này ghép thành một bức tranh màu sắc tuyệt đẹp về giai đoạn cuối những năm kháng chiến chống Mỹ đến tận mới sau giải phóng của mảnh đất Lào Cai (mà tên gọi thân thuộc hơn và từng được sử dụng là Lao Cai).

Chọn lựa giai đoạn 1970-1980 này, tập truyện như phần nào nhấn vào sự thay đổi, biến động của hoạt động cách mạng cũng như cách nhìn nhận về cuộc sống và thời cuộc của những dân tộc miền núi nơi đây. Ở họ vẫn toát lên tinh thần đấu tranh thuần khiết, mãnh liệt, chân thành và anh dũng cho đất nước, vẫn hướng mình tới những đổi mới sau khi giải phóng với ước mong cuộc sống tốt đẹp trong một niềm tin vào Đảng, nhà nước. Nhưng cũng ở những con người chất phác đó, họ kín đáo, giấu mình trong những phong tục, tập quán cổ xưa nhất, lấy đó làm nguồn lực tinh thần, làm giá trị cốt lõi để tiếp nhận thời đại mới, để chủ động phá bỏ biết bao định kiến, áp buộc của thời chiến đã qua.

Nhà văn có tên thật là Đinh Trọng Đoàn, nhưng vì yêu mến cuộc sống của những người DTTS ở Tây Bắc, ông đã lấy bút danh là Ma Văn Kháng.

Đó là anh thanh niên Hạng A Tráng kiên trì xung phong tòng quân ra tiền tuyến trong suốt một năm liền, tự tôi luyện sức vóc mình bằng những đường cày nặng nhọc nhất trên những mảnh đất khô cằn, khó khăn nhất của bản Y Lìn Hồ.

Là Hòa trong Dưới những bóng cau, cô nhân viên trẻ tuổi dưới xuôi lên vận động về công cụ sản xuất cho bà con người Tày, cô gái dần hòa mình với đời sống của người dân Tày, cảm nhận tình yêu thương và sự đùm bọc ấm áp của từng người dân làng chân chất. Hay tình cảm của vợ chồng Mìn – Cơi thấm đậm sự chịu thương, chịu khó, sự thấu hiểu và ủng hộ vợ từ người chồng và sự mạnh mẽ, quyết liệt và tình yêu vô bờ bến của người vợ Mông với người chồng khuyết tật… Mỗi câu chuyện là mỗi phận con người nhưng đều tựu chung lại ở sự gắn kết tình người, như cái cách thiên nhiên khắc nghiệt, hoang hoải, kỳ vĩ và mê mị nơi dọc hoành Hoàng Liên Sơn tạc lên thể xác và con tim của từng tộc người thiểu số.

Cảnh Tây Bắc tuyệt đẹp đã có mặt trong sáng tác của nhiều nghệ sĩ.

Nhà văn Ma Văn Kháng say mình trong những câu từ khắc tả thiên nhiên hùng vĩ Tây Bắc, cũng như muốn dẫn dụ người đọc vào không gian văn hóa đa sắc màu nơi đây, với những lễ hội hoa ban, lồng tồng, hay những chi tiết nhỏ nhất, khơi lên sự tò mò về trang phục, lao động, huyết tộc và sự bình dị, hoang sơ tuyệt đẹp của con người miền núi.