Một sáng chớm khô, trong ngôi nhà sàn ở buôn Drah (xã Cư Né, huyện Krông Búk, tỉnh Đắk Lắk) vợ chồng ông Y Bhi Niê tất bật chuẩn bị lễ vật gồm: Rượu cần, cơm được nấu từ gạo mới trong vụ mùa vừa gặt, thịt gà, canh thập cẩm và những sản phẩm nông sản gia đình sản xuất trong năm qua. Dịp này, gia đình ông Y Bhi được huyện Krông Búk chọn tổ chức phục dựng lễ ăn cơm mới của người Êđê.
 |
Thầy cúng thực hiện nghi lễ cúng |
Mọi thứ được bày biện cẩn thận, tiếng chiêng trầm hùng vang lên, thầy cúng thực hiện nghi lễ cúng thần linh và cúng mừng cơm mới. Thầy cúng thay mặt dân làng đọc lời khấn nguyện để tỏ lòng biết ơn, thành kính các thần.
Theo ông Vũ Đức Nam, Phó trưởng phòng Văn hóa Thông tin huyện Krông Búk, phục dựng lễ ăn cơm mới của người Êđê tại xã Cư Né nhằm góp phần khôi phục nét sinh hoạt văn hóa cộng đồng của dân tộc Êđê, làm sinh động thêm bản sắc văn hóa dân tộc trên địa bàn huyện. Qua các lễ hội, tạo được sự đoàn kết trong buôn làng cũng như truyền lại cho thế hệ trẻ sau này gìn giữ bản sắc văn hóa dân tộc.
Ông Y Bhi Niê cho biết, trước đây, dân tộc Êđê thường tổ chức lễ ăn cơm mới vào khoảng tháng 9 đến tháng 11 hằng năm. Nét đặc biệt của lễ ăn cơm mới diễn ra theo từng nhà. Lễ tổ chức to hay nhỏ, tuỳ thuộc vào kết quả thu hoạch mùa màng của mỗi gia đình. Theo quan niệm của người Êđê, sau khi lúa được đưa về nhà, phải đem gạo mới nấu thành cơm cúng thần linh, báo cáo những thành quả lao động trong năm; cảm tạ trời đất, tổ tiên. Qua đó, cầu mong các thần linh tiếp tục phù hộ cho mùa vụ mới mưa thuận gió hòa, cuộc sống ấm no, gia đình sung túc.
Để ngày lễ diễn ra thuận lợi, người đàn ông sẽ lo việc chuẩn bị rượu cần, heo, gà, vào rừng chặt cây, đẽo cột gơng (cột để buộc ché rượu cần trong lễ), còn phụ nữ đảm đương nấu nướng. Người già, trẻ nhỏ chọn váy, áo, truyền thống mặc trong ngày lễ quan trọng này.
“Sau khi thầy cúng thực hiện xong nghi lễ, vợ chồng chủ nhà đến bên mâm cúng lần lượt ăn các món, sau đó mời bà con buôn làng cùng ăn, uống rượu mừng lễ. Có một nghi thức quan trọng là giành đồ ăn ở mâm rau củ. Điều này được thanh niên, trẻ con trong buôn làng thực hiện, nó có ý nghĩa hăng hái tìm kiếm cái mới, bỏ cái cũ, chuẩn bị cho mùa mới với nhiều hy vọng”, Ông Y Bhi Niê nói.
