Ngày 26/7, tại thôn Mào Phố, Phòng Văn hóa, Trung tâm Văn hóa - Thể thao - Truyền thông huyện Bắc Hà (Lào Cai) phối hợp với Đảng ủy xã Nậm Khánh tổ chức tái hiện lễ hội Khu Cù Tê - Tết tháng Bảy của người La Chí, với những nét văn hóa truyền thống đậm đà bản sắc, độc đáo, hấp dẫn, thu hút đông đảo du khách và Nhân dân trong xã tham gia.
Tết tháng Bảy - “Khu Cù Tê”, hay còn được gọi là Tết uống rượu tháng Bảy của người La Chí (lễ hội Khu Cù Tê). Đây là ngày tết có ý nghĩa rất quan trọng trong đời sống sinh hoạt văn hóa, tín ngưỡng của cộng đồng người La Chí, để cầu cho mưa thuận gió hòa, mùa màng tốt tươi.
Khu Cù Tê là Tết lớn nhất của người La Chí được tính từ ngày mồng 1/7 âm lịch và ăn Tết đến ngày 15/7 âm lịch. Nếu năm nào có nhuận hai tháng 4 thì cộng dồn, lễ hội Khu Cù Tê của người La Chí sẽ được tổ chức vào tháng 6 âm lịch.
 |
| Thi đẩy gậy trong những ngày Tết. Ảnh: Baodantoc |
Trước ngày Tết 2, 3 hôm, các hộ gia đình đi phát quang, dọn cỏ các ngôi mộ và thông báo cho tổ tiên biết ngày mở Tết, dặn người chết không được đi đâu và chờ trưởng họ mời về ăn Tết.
Các hộ gia đình chuẩn bị nấu rượu uống và rượu hoẵng để cúng. Các gia đình chọn gạo nếp thơm ngon, nấu lên để nguội, đem ủ cùng một loại men cổ truyền gồm 12 thứ lá lấy ở trên rừng.
Sừng trâu là vật không thể thiếu trong lễ cúng của người La Chí. Sừng trâu được rửa sạch rồi đem đi phơi nắng, cưa ngắn bớt phần cuối sừng và khoan một lỗ tại phần nhọn của sừng, xỏ một sợi dây để treo. Sừng trâu (Khâu vài) được treo cùng chiếc giỏ (La mổ) và một củ gừng ở gian giữa của ngôi nhà, đó chính là bàn thờ tổ tiên của người La Chí.
Theo phong tục truyền thống của người La Chí, ngày tết, các gia đình tập trung tại nhà trưởng tộc, khi đi mang theo một chai rượu, một gói xôi, một miếng thịt. Các thành viên mặc quần áo truyền thống của dân tộc mình, những người được trưởng tộc chỉ định sẽ ngồi xung quanh một mâm gỗ có các giỏ đựng, gói xôi, gói thịt và tiến hành làm lễ cúng tổ tiên.
Ngày Tết cuối, dân làng tập trung tại một khu đất rộng nơi dựng căn nhà cộng đồng “Khu Cù Tê” làm lễ đánh trống, để tiễn Tổ tiên về lại thế giới bên kia. Theo quan niệm của người La Chí, ngôi nhà này rất thiêng liêng, không ai được phép phá hủy hoặc làm tổn hại đến căn nhà này.
 |
| Các trai bản người La Chí trổ tài thi cà kheo. Ảnh: Baodantoc |
Lễ hội Khu Cù Tê còn gắn với lễ hội Hoàng Vần Thùng nhằm tưởng nhớ người Tộc trưởng đã truyền dạy nghề nông cho người La Chí. Hoàng Vần Thùng được cộng đồng người La Chí coi như một vị thần bảo hộ, mỗi nơi có người La Chí sinh sống đều thờ cúng vị tù trưởng này cùng với tổ tiên.
Hoạt động khôi phục, bảo tồn và phát huy văn hóa độc đáo, đặc sắc lễ hội Khu Cù Tê của người La Chí gắn với phát triển du lịch được Lào Cai triển khai theo Dự án 6 thuộc Chương trình MTQG về phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi giai đoạn 2021 - 2025.
Lễ hội đã tái hiện phần nghi lễ truyển thống trong dịp tết của người La Chí; các hoạt động trình diễn nhạc cụ người La Chí, hát giao duyên; thi đấu các môn kéo co, đẩy gậy, các trò chơi dân gian như đu quay, đi cà kheo; thi thêu thổ cẩm, thi hát dân ca... thu hút đông đảo bà con người La Chí tham gia, tạo không khí tưng bừng, sôi động.
