Mùa lên nương tuốt “ngọc trời” ở vùng cao Quảng Ngãi. Ảnh: Nguyễn Ngọc
TPO - Thời điểm này cũng là lúc bà con đồng bào ở các huyện miền núi Sơn Hà, Sơn Tây, Trà Bồng… (Quảng Ngãi) đang bước vào vụ thu hoạch lúa rẫy. Những hạt lúa rẫy được gửi vào lòng đất, hút sương sa của trời, đơm bông kết thành những viên “ngọc trời” vàng óng, tỏa hương ngào ngạt khắp các triền núi.
Những ngày đầu đông, chúng tôi ngược huyện miền núi Trà Bồng, tỉnh Quảng Ngãi ghé thăm bà con người đồng bào Cor ở thôn Trà Huynh, xã Hương Trà. Hai bên đường, giữa màu xanh trùng điệp của dãy Trường Sơn hùng vĩ là một màu vàng óng ả từ những đám rẫy lúa chín vàng rực. Trong cái nắng dịu nhẹ, bà con người Cor cùng nhau lên rẫy thu hoạch lúa, tiếng cười nói rộn ràng vang khắp cả một triền đồi.
Không như lúa nước ở đồng bằng, lúa rẫy sinh trưởng và phát triển theo lẽ tự nhiên của đất trời, mà không hề sử dụng phân bón, thuốc trừ sâu. Vì vậy, sản lượng tuy không cao nhưng chất lượng gạo rất ngon. Khi nấu chín, hạt gạo sẽ nở to, dẻo, có vị ngọt, bùi, mùi thơm ngát rất đặc trưng của sản vật núi rừng. Vậy nên, lúa rẫy được xem là đặc sản của đồng bào thiểu số ở các huyện miền núi Quảng Ngãi.
Cũng như người Hrê, lâu nay người Cor vẫn giữ nghề trồng lúa rẫy truyền thống trên những triền đồi, núi dốc. Hằng năm cứ đến khoảng tháng 3 dương lịch, người dân bắt đầu đốt rẫy và đến tháng 4-5 bắt đầu gieo hạt. Đàn ông đi trước chọc lỗ, đàn bà đi sau bỏ hạt rồi lấp lại. Đến tầm tháng 10-11 thì thu hoạch. Năng suất lúa rẫy đạt từ 1,2-1,5 tạ/sào (diện tích 500m2/sào), năng suất bằng khoảng 1/4 so với lúa nước trồng ở đồng bằng.
Khi thu hoạch lúa rẫy, người dân sẽ dùng tay chọn tuốt những bông lúa chín bỏ vào chiếc gùi đeo bên hông, giữ lại những bông lúa còn xanh. Họ sẽ không dùng dao hay liềm để cắt như ở đồng bằng, vì họ quan niệm rằng sẽ làm "đau" những bông lúa.
Theo một số già làng ở thôn Trà Huynh, xã Hương Trà, huyện Trà Bồng, trước khi gieo hạt lúa rẫy, đồng bào sẽ làm một lễ cúng để cầu xin thần linh ban cho mùa màng tốt tươi, con chim, con chuột không phá hoại cây lúa của dân làng.
Đến thời gian lúa chín chuyển màu vàng óng trên khắp các triền đồi, báo hiệu mùa “ngọc trời” đã đến. Bà con tuốt vài nắm về giã gạo nấu cơm, chọn ngày “tốt” làm lễ cúng mừng lúa mới mời hàng xóm làng giềng đến chung vui bữa cơm đầu mùa rồi mới tuốt lúa đại trà. Lễ cúng mừng lúa mới cũng là để cảm ơn thần lúa đã mang tới cho những người con đồng bào mùa màng tốt tươi, có bát cơm no đầy.
Sau khi thu hoạch họ sẽ không quên chọn ra những hạt lúa khỏe mạnh nhất cất giữ làm giống cho mùa sau.
“Giữ cây lúa rẫy cũng là giữ linh hồn của người Cor, những ai là con cháu người Cor phải có trách nhiệm gìn giữ loại cây trồng truyền thống này. Vì vậy mà từ rất lâu đời cộng đồng người Cor luôn luôn giữ gìn các giá trị văn hóa truyền thống gắn với cây lúa rẫy này”, một già làng cho biết.
Lúa rẫy khi trổ hoa có mùi thơm rất đặc biệt và khi chín hạt lúa có hình to tròn. Ảnh: Nguyễn Ngọc
Những chiếc gùi sau khi đầy được bà con đưa lên cho vào bao và mang về nhà phơi khô. Ảnh: Nguyễn Ngọc
Một góc của thôn Trà Huynh, xã Sơn Trà, huyện Trà Bồng (Quảng Ngãi). Ảnh: Nguyễn Ngọc
TP - Nhiều năm qua, bà Triệu Thị Bình ở Tổ dân phố Đoàn Kết, thị trấn Tây Yên Tử, huyện Sơn Động (Bắc Giang) bền bỉ giữ và truyền dạy thêu trang phục truyền thống của người Dao cho thế hệ trẻ.
TP - Khi tiết trời sang thu (độ tháng 8 âm lịch), đồng bào các dân tộc Tày, Nùng ở xứ Lạng lại lên rừng hái trám. Sau đó, người dân địa phương đã kết hợp tài tình giữa quả trám và gạo nếp để tạo nên món xôi trám có hương vị thơm ngon, béo ngậy.
TPO - Bộ Giáo dục và đào tạo vừa ban hành hướng dẫn thực hiện nhiệm vụ năm học 2022-2023 đối với giáo dục dân tộc. Theo đó, Bộ Giáo dục và đào tạo yêu cầu các Sở Giáo dục và đào tạo nâng cao chất lượng giáo dục vùng dân tộc thiểu số và miền núi.
TPO - Có mặt tại ngày hội Đại đoàn kết toàn dân tộc ở liên khu dân cư các xã Khổng Lào - Mường So - Hoang Thèn (huyện Phong Thổ, tỉnh Lai Châu), Chủ tịch nước Nguyễn Xuân Phúc đã có những phát biểu chỉ đạo, tham gia trồng cây lưu niệm và múa xòe Thái với đồng bào các dân tộc.
TPO - Bắc Kạn là tỉnh miền núi vùng cao, có địa hình tự nhiên không thuận lợi, dân tộc thiểu số chiếm trên 86%, nền kinh tế chậm phát triển, tỷ lệ hộ nghèo cao. Vì vậy, tuổi trẻ Bắc Kạn luôn nỗ lực chung tay cùng cấp ủy, chính quyền, nhân dân xây dựng cuộc sống mới ấm no, hạnh phúc.
TPO - Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính vừa ký Chỉ thị số 19 về đẩy nhanh tiến độ giải ngân vốn đầu tư công, thực hiện 3 Chương trình mục tiêu quốc gia trong những tháng còn lại năm 2022 và nâng cao chất lượng xây dựng kế hoạch đầu tư công năm 2023.
TPO - Sáng 15/11, Ủy ban Dân tộc phối hợp với một số bộ, ban, ngành trực thuộc Trung ương cùng UBND các tỉnh, thành phố đã tổ chức hội thảo trực tuyến toàn quốc góp ý dự thảo Đề án "Tiếp tục thực hiện chính sách cấp một số ấn phẩm báo, tạp chí và nghiên cứu đổi mới hình thức cung cấp thông tin phù hợp với điều kiện đặc thù của vùng đồng bào dân tộc thiểu số (DTTS) và miền núi, vùng đặc biệt khó khăn" giai đoạn 2023-2025.
TPO - “Chúng ta hãy ở bên cạnh, đặt mình vào hoàn cảnh của những người nghèo, của những số phận kém may mắn để giúp đỡ bằng tấm lòng, bằng trái tim, bằng sự thấu hiểu, bằng sự trân trọng và cảm thông”, Thủ tướng Phạm Minh Chính nói trong sự xúc động.
TPO - UBND tỉnh Gia Lai vừa ban hành Kế hoạch số 2281/KH-UBND về thực hiện Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển KT-XH vùng đồng bào DTTS và miền núi năm 2022 trên địa bàn.
TPO - Tiếp tục chương trình Phiên họp 16, Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho ý kiến về báo cáo của Chính phủ về kết quả triển khai thực hiện Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi giai đoạn 2021 - 2030.
TPO - Hà Văn Hoạch cảm thấy cuộc sống bế tắc, nghèo khổ, cho rằng mình không được các đấng thần linh phù hộ nên đối tượng đã đập phá, làm hư hỏng 11 bức tượng lớn nhỏ trong chùa.
TPO - Vụ Văn hóa Dân tộc (Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch) chủ trì phối hợp với một số địa phương để tìm giải pháp bảo tồn, phát huy lễ hội truyền thống gắn với phát triển du lịch cộng đồng để tăng thu nhập, giảm nghèo cho bà con.
