TPO - Khu vực ngoại thành phía Nam Hà Nội từ lâu đã nổi tiếng về quần thể kiến trúc đình làng cổ kính với cảnh sắc thiên nhiên được ví như miền cổ tích.
Cách trung tâm Hà Nội 25km về phía Nam, làng An Duyên (Tô Hiệu, Thường Tín, HN) có tên nôm là làng Mui.
Kiến trúc đình Mui độc đáo với tòa Ngũ quan (5 cổng) nằm sát với Tiền đường. Hoa văn trang trí trên Ngũ quan được đắp nổi tinh xảo với những hình ảnh truyền thống: tứ linh, lưỡng long chầu nguyệt, nghê, Bát tiên, Thất hiền…; hệ thống câu đối, đại tự và năm xây dựng.
Hiện nay, đình Mui vẫn là trung tâm văn hóa, không gian gắn kết cộng đồng và là biểu tượng, niềm tự hào của người dân làng An Duyên.
Nằm ở vị trí trung tâm xã Hà Hồi (Thường Tín, Hà Nội), đình làng Hà Hồi gắn liền với chiến thắng của vua Quang Trung năm 1789. Tương truyền, sau khi chiếm được đồn Hà Hồi, nghĩa quân Tây Sơn làm lễ tế thần hoàng làng trước khi bắt đầu chiến dịch Ngọc Hồi – Đống Đa. Đình Hà Hồi được xây dựng từ thế kỷ 16, thờ thành hoàng làng là Cao Sơn Đại Vương. Trải qua trăm năm, kiến trúc hiện nay của đình Hà Hồi được giữ từ cuộc đại trùng tu thời Nguyễn.
Đình Hà Hồi được xây dựng theo kiến trúc “nội công, ngoại quốc". Kiến trúc nổi bật nhất của đình Hà Hồi là nghi môn gồm 5 cửa (Ngũ môn) bề thế. Phía trước cửa đình là sân rộng – trung tâm văn hóa của làng. Đi qua cửa đình là ao đình với cây cầu 5 nhịp dẫn vào sân trong. Kiến trúc chính của đình gồm 3 tòa nhà lớn nằm song song: tiền tế - đại bái - hậu cung.
Những cấu kiện bằng gỗ của đình đều được chạm khắc tinh xảo. Đặc biệt, phía trước nhà tiền tế có đôi rồng đá nguyên khối và đôi cẩu thạch, trong đình có đôi tượng “ông Phỗng” được tạc từ đá xanh Thanh Hóa. Ngoài ra toàn bộ sàn đình, bậc thềm cũng đều được lát bằng đá xanh khối lớn.
Sự bề thế, kỳ công của kiến trúc ngôi đình thể hiện tiềm lực kinh tế trong lịch sử của người dân làng Hà Hồi và trí tuệ, sự tài hoa của các nghệ nhân xưa.
Làng Khê Hồi (Hà Hồi, Thường Tín, Hà Nội) vốn nổi tiếng với truyền thống hiếu học. Đình Khê Hồi nằm ở phía Bắc của làng là một quần thể kiến trúc uy nghiêm, cổ kính.
Kế bên đình là chùa Khê Hồi cổ kính có tên là Hoa Lâm Tự. Quần thể di tích Đình – Chùa Khê Hồi đã được Bộ Văn hóa công nhận là Di tích lịch sử văn hóa.
Đình làng Mai Sao (xã Nguyễn Trãi, Thường Tín, Hà Nội) cổ kính nằm bên bờ sông Nhuệ.
Đình làng Xâm Xuyên (xã Vân Tảo, Thường Tín, Hà Nội). Cổng chính đình Xâm Xuyên gồm 2 gian với lối đi ở giữa, hai bên có thềm cao.
Hai phía phải – trái của cửa chính có hai cửa phụ rợp bóng cây.
