Xôi tím Tây Bắc trên Tây Nguyên

0:00 / 0:00
0:00
TP - Mỗi khi Tây Nguyên mở hội, phần thu hút đông đảo du khách là cuộc thi ẩm thực. Trong vô số món đặc sản của các dân tộc anh em, nhiều người không thể quên món xôi tím vừa đẹp mắt lại thơm ngon, béo dẻo của đồng bào Thái.

Trong lần tham gia lễ hội các dân tộc trên địa bàn TP. Buôn Ma Thuột (Đắk Lắk), chúng tôi được tận thấy phương pháp đồ xôi cách thủy bằng chõ gỗ rất độc đáo của đồng bào Thái. Để kịp thời gian, các đầu bếp đã sơ chế trước phần gạo nếp và tạo màu tự nhiên cho xôi. Món xôi này được đồ trong chiếc chõ gỗ nguyên khối trông rất lạ mắt và được nấu trên bếp củi.

Xôi tím Tây Bắc trên Tây Nguyên ảnh 1

Chị Lù Thị Hạnh tham gia đồ xôi tím bằng chõ trong một lễ hội

Chị Lù Thị Hạnh (dân tộc Thái, ở thôn 1, xã Hòa Phú, TP. Buôn Ma Thuột) - đầu bếp chính trong cuộc thi ẩm thực trên cho biết, gia đình chị từ Sơn La vào Tây Nguyên đã hơn 20 năm. Dẫu vậy, chị vẫn gìn giữ hầu hết phong tục, tập quán và cả các món ăn truyền thống, trong đó có xôi tím. Theo chị Hạnh, món xôi tím của người Thái đặc biệt ở phần tạo màu tự nhiên từ cây Khẩu cắm (loại cây rừng chỉ mọc ở vùng cao) và kỹ thuật đồ xôi trong chiếc chõ.

Xôi tím Tây Bắc trên Tây Nguyên ảnh 2
Chiếc chõ luôn gắn liền với đồng bào Thái

Trước khi nấu, đầu bếp đun sôi nước lá Khẩu cắm cho đến khi chuyển màu tím sánh. Gạo nấu xôi cũng được tuyển chọn loại nếp nương hạt to, mẩy đều, đem ngâm, vo, đãi thật sạch. Khi nước màu đã nguội thì cho gạo nếp vào ngâm từ 8- 10 tiếng cho hạt gạo thấm đều màu tím rồi vớt ra để ráo nước, đổ vào chõ đồ trên bếp lửa. Xôi tím có màu đậm hay nhạt phụ thuộc vào nước lá Khẩu cắm đặc hay loãng và kinh nghiệm đồ xôi của mỗi người. Để hương vị xôi tím thêm thơm ngon, chõ gỗ đồ xôi phải sạch sẽ và phải luôn giữ ngọn lửa đều, than hồng cho đến khi xôi chín đều.

Chõ xôi tím đúng chuẩn phải có màu tím tươi, hạt bóng dẻo, thơm đậm, cầm, nắm nhưng không bị dính tay. Đồng bào Thái thường ăn xôi tím với muối vừng hoặc ăn kèm món thịt lợn ram mằn mặn, ăn chỉ thấy no chứ không ngấy.

Những nét văn hóa đặc sắc của người Thái tạo nên một mảnh ghép đa sắc màu, làm phong phú thêm kho tàng văn hóa dân gian của cộng đồng các dân tộc Việt Nam trên Tây Nguyên.

Theo quan niệm của đồng bào Thái, hạt gạo nếp tượng trưng cho sự no đủ, kết hợp với sắc tím từ lá Khẩu cắm mang ý nghĩa đất đai trù phú, quý giá. Do đó, trong các dịp lễ, Tết, những ngày quan trọng trong gia đình hoặc thết đãi khách quý, người Thái luôn nấu món xôi tím. Trên gian bếp mỗi gia đình đều có chiếc chõ bằng gỗ dùng để đồ xôi và nhiều món ăn truyền thống khác.

Mỗi mùa vụ đến, đồng bào Thái thường dành một mảnh đất ở đồi cao để trỉa hạt nếp. Nếp nương không chỉ để đồ xôi ngon mà còn là nguyên liệu cho loại rượu nếp tuyệt đỉnh của người Thái. Dù xa quê nhiều năm, đồng bào Thái vùng Tây Bắc vẫn hướng về nguồn cội. Họ vẫn gìn giữ trang phục áo cóm, váy đen, khăn piêu; giữ điệu múa sạp, múa cộng đồng; ném còn, đập niêu; giữ những món ăn truyền thống như xôi tím, thịt lợn gác bếp, rượu nếp…

:

MỚI - NÓNG
Màn rước nữ tướng 12 tuổi ở khai Hội Gióng
Màn rước nữ tướng 12 tuổi ở khai Hội Gióng
TPO - Màn rước kiệu nữ tướng trẻ của thôn Yên Tàng (xã Bắc Phú) thu hút sự quan tâm của người dân, du khách thập phương trong lễ khai Hội Gióng đền Sóc diễn ra sáng 27/1 (mùng 6 Tết Nguyên đán) tại Khu di tích Quốc gia đặc biệt đền Sóc (huyện Sóc Sơn, TP. Hà Nội).

Có thể bạn quan tâm

Bà H’Rưm (giữa) thành thục các kỹ thuật dệt

Sợi dây kết nối các thế hệ

TP - Từ khi còn là những cô bé, 3 chị em H’Neo Bdap được mẹ truyền nghề dệt truyền thống. Giờ đây, chị em bà truyền lại cho con cháu ở buôn làng, góp phần bảo tồn văn hóa, giúp nhiều phụ nữ Êđê ổn định cuộc sống.
Hàng cây trang bên suối Tà Má thu hút khách đến tham quan du lịch dịp nở hoa. Ảnh: Trương Định

Đồng bào Bana hiến đất mở đường

TP - Nhằm tạo điều kiện cho giao thông đi lại thuận tiện hơn khi vào du lịch suối Tà Má và hướng đến mục tiêu phát triển du lịch cộng đồng, đồng bào Bana tại thôn Hà Ri, xã Vĩnh Hiệp, huyện Vĩnh Thạnh (Bình Định) đã tự nguyện hiến đất để mở rộng đầu tư xây dựng đường.
Mùa lễ hội của người Cơ Tu ở Đông Giang, Quảng Nam. Ảnh: Nguyễn Thành

Di sản hát lý của người Cơ Tu

TP - Nói lý - hát lý là nghệ thuật ứng khẩu trong sinh hoạt cộng đồng của người Cơ Tu hết sức độc đáo và ý nghĩa. Di sản phi vật thể quốc gia này được người dân gìn giữ, phát triển, hớp hồn du khách gần xa mỗi mùa lễ hội.
Cậu bé 7 tuổi nối dài thanh âm Gia Rai

Cậu bé 7 tuổi nối dài thanh âm Gia Rai

TP - Cậu bé người Gia Rai 7 tuổi, tay cầm 2 cái xập xèng (tiếng Gia Rai gọi là răng rai) vỗ nhịp nhàng hòa cùng nhịp chiêng của các nghệ nhân. Tiết mục biểu diễn đã mang đến sắc màu sinh động, thể hiện nét văn hóa truyền thống của dân tộc này.
Lễ rửa làng của người dân tộc Lô Lô

Lễ rửa làng của người dân tộc Lô Lô

TPO - Với những nghi thức đặc sắc, độc đáo, lễ rửa làng của dân tộc Lô Lô (thôn Sảng Pả A, thị trấn Mèo Vạc, tỉnh Hà Giang) không chỉ là một sự kiện mang tính tín ngưỡng dân gian mà còn là nét đẹp văn hóa được lưu truyền từ đời này tới đời khác của đồng bào nơi đây.