Di sản hát lý của người Cơ Tu

0:00 / 0:00
0:00
TP - Nói lý - hát lý là nghệ thuật ứng khẩu trong sinh hoạt cộng đồng của người Cơ Tu hết sức độc đáo và ý nghĩa. Di sản phi vật thể quốc gia này được người dân gìn giữ, phát triển, hớp hồn du khách gần xa mỗi mùa lễ hội.
Di sản hát lý của người Cơ Tu ảnh 1

Mùa lễ hội của người Cơ Tu ở Đông Giang, Quảng Nam. Ảnh: Nguyễn Thành

Theo các già làng người Cơ Tu ở Quảng Nam, trong đời sống của người dân nghệ thuật ứng khẩu nói lý - hát lý là một trong những loại hình văn hóa dân gian đặc sắc, độc đáo nhất. Cái hay nhất của nói lý - hát lý là dùng một hình tượng để chỉ một sự việc. Vì vậy, nói lý - hát lý thường dùng trong việc giải quyết các mâu thuẫn, xích mích trong các mối quan hệ giữa gia đình, bạn bè, xã hội, công việc… Đặc biệt, người Cơ Tu không bao giờ sử dụng câu nói, câu hát tục tĩu, thiếu văn hóa trong nói lý - hát lý. Khi một bên nói lý đúng quá và đối phương không thể đối lại thì gọi là “hết lý” hoặc “chết lý”. Trong tập quán của người Cơ Tu, khi bị đối phương bắt lý và hết lý, thì dù là kẻ thù đi chăng nữa họ cũng tâm phục, khẩu phục và giảng hòa theo ý của đối phương.

Di sản hát lý của người Cơ Tu ảnh 2
Già làng huyện Đông Giang (Quảng Nam) hát lý, nói lý tại lễ kết nghĩa truyền thống. Ảnh: Nguyễn Thành

Già làng Zrâm Đhông (thị trấn Prao, huyện Đông Giang, Quảng Nam) cho biết: Nhiều cuộc tranh cãi, mâu thuẫn giữa làng này với làng kia, gia đình này với gia đình nọ đều được giải quyết ổn thỏa qua những câu lý. Nói lý - hát lý không phải mổ xẻ, phân tích một sự việc, hiện tượng, mà cái lý ở đây là dùng hình tượng ẩn dụ, nhân hóa. Nghệ nhân nói lý - hát lý của người Cơ Tu ngoài giọng hay, truyền cảm, còn phải biết chọn lựa kết hợp nội dung phù hợp, súc tích.

Năm 2015, nghệ thuật nói lý, hát lý của người Cơ Tu được công nhận là Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia. Tại mỗi lễ hội, ngày vui của gia đình, làng, xã của người Cơ Tu, nói lý, hát lý là hoạt động không thể thiếu.

Ngày xưa, người Cơ Tu thường tổ chức lễ kết nghĩa khi hai bên có xảy ra mâu thuẫn. Ngày nay, lễ kết nghĩa của người Cơ Tu để giữ mối quan hệ ngày càng tốt đẹp, đoàn kết hơn giữa các thôn, giúp nhau phát triển kinh tế, giữ vững an ninh trật tự, giao lưu văn hóa,.… Theo già làng Đhông, trong lễ kết nghĩa truyền thống, bên cạnh nghi lễ mời rượu, cúng thần linh... thì một phần quan trọng không thể thiếu là nói lý - hát lý.

Câu lạc bộ nói lý - hát lý thôn Tà Vạc (thị trấn Prao, Đông Giang) được thành lập và hoạt động đã hơn 2 năm nay. Ông Arất Blúh - Chủ nhiệm CLB cho biết: Các thành viên CLB chủ yếu là các già làng có kinh nghiệm và các bạn trẻ am hiểu nghệ thuật ứng khẩu. Đều đặn hàng tháng, CLB tổ chức sinh hoạt, các vấn đề trong đời sống được gợi mở để các thành viên phân tích, diễn đạt theo hình thức nói lý, hát lý.

MỚI - NÓNG
An hòa sắc màu mùa Phật đản xứ Huế
An hòa sắc màu mùa Phật đản xứ Huế
TPO - Một mùa Phật đản lại về trên đất Huế, với muôn sắc màu trang trí an hòa, nếp sinh hoạt bình yên, chậm rãi, lắng sâu trên những con đường, dòng sông, ngôi nhà dân hay trong nhiều tự viện, tổ đình, ngôi chùa xưa cổ.

Có thể bạn quan tâm

Bà H’Rưm (giữa) thành thục các kỹ thuật dệt

Sợi dây kết nối các thế hệ

TP - Từ khi còn là những cô bé, 3 chị em H’Neo Bdap được mẹ truyền nghề dệt truyền thống. Giờ đây, chị em bà truyền lại cho con cháu ở buôn làng, góp phần bảo tồn văn hóa, giúp nhiều phụ nữ Êđê ổn định cuộc sống.
Hàng cây trang bên suối Tà Má thu hút khách đến tham quan du lịch dịp nở hoa. Ảnh: Trương Định

Đồng bào Bana hiến đất mở đường

TP - Nhằm tạo điều kiện cho giao thông đi lại thuận tiện hơn khi vào du lịch suối Tà Má và hướng đến mục tiêu phát triển du lịch cộng đồng, đồng bào Bana tại thôn Hà Ri, xã Vĩnh Hiệp, huyện Vĩnh Thạnh (Bình Định) đã tự nguyện hiến đất để mở rộng đầu tư xây dựng đường.
Cậu bé 7 tuổi nối dài thanh âm Gia Rai

Cậu bé 7 tuổi nối dài thanh âm Gia Rai

TP - Cậu bé người Gia Rai 7 tuổi, tay cầm 2 cái xập xèng (tiếng Gia Rai gọi là răng rai) vỗ nhịp nhàng hòa cùng nhịp chiêng của các nghệ nhân. Tiết mục biểu diễn đã mang đến sắc màu sinh động, thể hiện nét văn hóa truyền thống của dân tộc này.
Lễ rửa làng của người dân tộc Lô Lô

Lễ rửa làng của người dân tộc Lô Lô

TPO - Với những nghi thức đặc sắc, độc đáo, lễ rửa làng của dân tộc Lô Lô (thôn Sảng Pả A, thị trấn Mèo Vạc, tỉnh Hà Giang) không chỉ là một sự kiện mang tính tín ngưỡng dân gian mà còn là nét đẹp văn hóa được lưu truyền từ đời này tới đời khác của đồng bào nơi đây.