Pháp đề nghị Hezbollah rút quân, đàm phán biên giới về ngừng bắn Israel – Li-băng

Kế hoạch này nhằm chấm dứt giao tranh giữa Hezbollah do Iran hậu thuẫn và Israel ở biên giới. Sự thù địch diễn ra song song với cuộc xung đột ở Dải Gaza và đang làm dấy lên mối lo ngại về một cuộc đối đầu toàn diện tàn khốc.

Bốn quan chức cấp cao của Li-băng và ba quan chức Pháp cho biết, tài liệu đã được Ngoại trưởng Pháp Stephane Sejourne chuyển đến các quan chức nhà nước hàng đầu Li-băng, bao gồm Thủ tướng Najib Mikati, vào tuần trước.

Đề xuất của Pháp có mục đích ngăn chặn cuộc xung đột “có nguy cơ vượt khỏi tầm kiểm soát” và thực thi “một lệnh ngừng bắn tiềm năng, khi đủ điều kiện phù hợp” và cuối cùng là lên kế hoạch các cuộc đàm phán về phân định biên giới đất liền gây tranh cãi giữa Li-băng và Israel.

Hezbollah từ chối đàm phán chính thức về việc giảm leo thang cho đến khi xung đột ở Dải Gaza kết thúc, một quan điểm được một chính trị gia Hezbollah nhắc lại khi trả lời các câu hỏi về vấn đề này.

Binh lính Israel tại một đơn vị pháo binh cơ động khai hỏa ở phía Israel ở khu vực biên giới Israel – Li-băng ngày 19/12/2023. Ảnh: Gil Eliyahu.

Đề xuất lui quân để tránh tầm bắn tên lửa

Kế hoạch ba bước dự tính một quá trình giảm căng thẳng kéo dài 10 ngày và kết thúc bằng các cuộc đàm phán biên giới.

Một nguồn tin ngoại giao của Pháp cho biết đề xuất này đã được đưa ra cho Chính phủ Israel, Chính phủ Li-băng và lực lượng Hezbollah. Pháp có mối quan hệ lịch sử với Li-băng, với 20.000 công dân và khoảng 800 binh sĩ, một phần của lực lượng gìn giữ hòa bình Liên Hợp Quốc, hiện diện ở nước này.

Ngoại trưởng Pháp Sejourne nói trong một cuộc họp báo hôm 12/2: “Chúng tôi đã đưa ra các đề xuất. Chúng tôi đang liên lạc với người Mỹ và điều quan trọng là chúng ta phải tập hợp tất cả các sáng kiến ​​và xây dựng hòa bình”.

Kế hoạch đề xuất các nhóm vũ trang Li-băng và Israel sẽ ngừng các hoạt động quân sự chống lại nhau, bao gồm các cuộc không kích của Israel ở Li-băng. Một số nhóm phi nhà nước, bao gồm các phe phái của Palestine, đã tấn công vào Israel từ phía nam Li-băng trong các cuộc xung đột mới nhất, mặc dù Hezbollah là thế lực thống trị trong khu vực với lực lượng chiến đấu được coi là mạnh hơn quân đội Li-băng.

Tài liệu đề xuất, các nhóm vũ trang Li-băng sẽ dỡ bỏ tất cả các cơ sở gần biên giới, đồng thời rút lực lượng chiến đấu, bao gồm máy bay chiến đấu Radwan tinh nhuệ của Hezbollah và khí tài quân sự như hệ thống chống tăng, cách biên giới ít nhất 10 km về phía bắc.

Bất kỳ cuộc rút quân nào như vậy vẫn có thể khiến các chiến binh Hezbollah tiến gần biên giới hơn nhiều so với việc rút quân 30 km về sông Litani của Li-băng, được quy định trong nghị quyết của Liên Hợp Quốc nhằm chấm dứt chiến tranh với Israel năm 2006.

Việc rút quân ngắn hơn sẽ giúp đảm bảo tên lửa không tới được các ngôi làng ở miền bắc Israel vốn là mục tiêu của tên lửa chống tăng và là một thỏa hiệp được Hezbollah coi là dễ chấp nhận hơn là rút lui trước Litani, một nhà ngoại giao phương Tây am hiểu về thỏa thuận này nói.

Có tới 15.000 binh sĩ Li-băng sẽ được triển khai ở khu vực biên giới phía nam nước này, một thành trì chính trị của Hezbollah, nơi các chiến binh của lực lượng này từ lâu đã hòa nhập vào xã hội trong thời bình.

Khi được hỏi về đề xuất này, chính trị gia cấp cao của Hezbollah, Hassan Fadlallah, nói với Reuters rằng họ sẽ không thảo luận về “bất kỳ vấn đề nào liên quan đến tình hình ở miền nam trước khi (Israel) chấm dứt hành động gây hấn ở Dải Gaza”. Ông Fadlallah nói thêm: “Kẻ thù không có quyền áp đặt các điều kiện”, đồng thời từ chối bình luận về chi tiết của đề xuất hoặc liệu Hezbollah có nhận được tài liệu hay không.

Một quan chức Li-băng cho biết tài liệu này tập hợp các ý tưởng được thảo luận khi tiếp xúc với các đặc phái viên phương Tây và đã được chuyển cho Hezbollah. Các quan chức Pháp nói với người Li-băng rằng đây không phải là bản tài liệu cuối cùng, sau khi Beirut phản đối một số phần của tài liệu.

Một quan chức Israel cho biết đề xuất này đã được tiếp nhận và đang được chính phủ thảo luận.

Reuters đưa tin vào tháng trước rằng Hezbollah đã bác bỏ những ý tưởng do đặc phái viên Mỹ Hochstein đề xuất, người đóng vai trò trung tâm trong các nỗ lực, nhưng điều đó cũng khiến cánh cửa ngoại giao luôn hé mở. Khi được yêu cầu bình luận về việc này, một phát ngôn viên của Bộ Ngoại giao Mỹ cho biết Mỹ “tiếp tục tìm hiểu tất cả các lựa chọn ngoại giao với các đối tác Israel và Li-băng để khôi phục sự bình tĩnh và tránh leo thang”.

Một binh sĩ Israel mang đạn pháo tại vị trí pháo tự hành được triển khai ở miền bắc Israel giáp với Li-băng, ngày 18/10/2023. Ảnh: Xinhua.

Các yếu tố “không rõ ràng”

Hàng chục nghìn người đã phải rời bỏ nhà cửa ở cả hai bên biên giới kể từ khi giao tranh bắt đầu ngày 8/10/2023. Các cuộc tấn công của Israel đã giết chết gần 200 người ở Li-băng, trong đó có 170 chiến binh Hezbollah, trong khi các cuộc tấn công từ Li-băng đã khiến 10 binh sĩ và 5 thường dân ở Israel thiệt mạng.

Tuy nhiên, các cuộc tấn công hầu hết chỉ diễn ra ở các khu vực gần biên giới và cả hai bên đều cho biết họ muốn tránh chiến tranh toàn diện. Nhiều đặc phái viên phương Tây đã đến thăm Beirut để thảo luận các cách giảm leo thang giao tranh, chủ yếu là gặp gỡ các quan chức nhà nước Li-băng thay vì Hezbollah, vốn bị Mỹ coi là tổ chức khủng bố.

Một quan chức Li-băng cho biết một phái đoàn kỹ thuật của Pháp đã quay trở lại Beirut hai ngày sau chuyến thăm của Ngoại trưởng Pháp Sejourne để thảo luận chi tiết sau sự phản đối của Li-băng. Một quan chức khác của Li-băng cho biết Beirut chưa phản hồi đề xuất này, đồng thời nói thêm rằng nó không được ký cũng như không ghi ngày tháng và do đó không được coi là đủ chính thức để đảm bảo có phản hồi.

Một người lính Israel đứng cạnh đơn vị pháo binh cơ động, gần biên giới Israel – Li-băng ở miền bắc Israel ngày 15/1/2024. Ảnh: Ronen Zvulun.

Cách tiếp cận 3 bước trong 10 ngày

Đề xuất mới của Pháp gợi lại lệnh ngừng bắn chấm dứt cuộc chiến giữa Hezbollah và Israel năm 1996, cũng như nghị quyết 1701 của Hội đồng Bảo an Liên Hợp Quốc chấm dứt cuộc chiến năm 2006. Nó vạch ra ba bước trong 10 ngày.

Hai bên sẽ ngừng các hoạt động quân sự ở bước một. Trong vòng ba ngày, bước hai sẽ chứng kiến các nhóm vũ trang Li-băng rút lực lượng chiến đấu cách biên giới ít nhất 10 km về phía bắc và Li-băng sẽ bắt đầu triển khai binh lính ở phía nam. Israel sẽ ngừng các chuyến bay qua lãnh thổ Li-băng.

Bước thứ ba, trong vòng 10 ngày, Li-băng và Israel sẽ nối lại đàm phán về phân định biên giới trên bộ “một cách dần dần” và với sự hỗ trợ của lực lượng gìn giữ hòa bình Liên Hợp Quốc UNIFIL. Họ cũng sẽ tham gia đàm phán về lộ trình đảm bảo thành lập một khu vực không có bất kỳ nhóm vũ trang phi nhà nước nào nằm giữa biên giới và sông Litani.

Đạn pháo, rốc-két của Hezbollah bắn về phía bắc Israel. Ảnh: The New Arab.

Hezbollah trước đó đã phát tín hiệu rằng họ có thể hỗ trợ nhà nước đàm phán một thỏa thuận với Israel để giải quyết tình trạng của các khu vực tranh chấp ở biên giới vì lợi ích của Li-băng. Một trong những vấn đề cần giải quyết là nguồn tài chính cho quân đội Li-băng, vốn đã bị suy yếu nghiêm trọng do cuộc khủng hoảng tài chính nghiêm trọng ở nước này.

Đề xuất kêu gọi nỗ lực quốc tế nhằm hỗ trợ việc triển khai quân đội Li-băng bằng “tài chính, trang thiết bị, đào tạo”. Nó cũng kêu gọi “sự phát triển kinh tế-xã hội của miền nam Li-băng”.