Mời độc giả đóng góp bài để chuyên mục thêm sinh sắc thông qua chủ đề Sách hay thay đổi đời tôi. Bài viết không quá 1.000 chữ, gửi kèm ảnh tác giả, tác phẩm và thông tin cá nhân về địa chỉ: banvanhoatp@gmail.com. Bài được chọn đăng sẽ được trả nhuận bút theo chế độ của báo Tiền Phong.
Quảng bá mạnh mẽ, bài bản chưa từng có
Lễ khai mạc Ngày sách và Văn hóa đọc Việt Nam 2023 tại Bảo tàng Lịch sử Thừa Thiên - Huế ngày 21/4 là dịp khích lệ những người làm xuất bản, lan tỏa văn hóa đọc.
 |
| Độc giả nhỏ tuổi hào hứng tham gia các hoạt động chào mừng Ngày Sách và Văn hóa đọc 2023 |
Những ngày cuối tháng 4 rộn ràng và nhộn nhịp hơn, nhiều tỉnh, thành phố hưởng ứng Ngày Sách và Văn hóa đọc Việt Nam lần thứ 2 (21/4/2023), Ngày Sách và Bản quyền thế giới (23/4). Sáng 19/4, Thư viện Quốc gia Việt Nam (Hà Nội) tổ chức khai mạc Ngày Sách và Văn hóa đọc năm 2023 với chủ đề Sách cho tôi, cho bạn.
Chuỗi hoạt động đa dạng như tọa đàm - giao lưu tác giả, tác phẩm, thi vẽ tranh, kể chuyện theo sách bằng tiếng Anh, đọc sách sáng tạo, khám phá thư viện số Let’s read, phù hợp với độc giả ở nhiều lứa tuổi. Sự kiện ở Hà Nội thu hút đông đảo độc giả nhí. Tại TPHCM, Ngày Sách diễn ra từ ngày 19 đến 23/4. Cây viết lịch sử Nguyễn Đình Tư, Á hậu Quốc tế Phạm Hồng Thuý Vân… là đại sứ văn hoá đọc, đồng hành với độc giả trong chuỗi sự kiện.
Cục Xuất bản, In và Phát hành loan tin vui, số bản sách phát hành năm 2022 tăng cao, lần đầu tiên Việt Nam đạt mục tiêu 6,1 bản sách/người/năm (dù mục tiêu tới 2025). Đó là số bản sách bình quân, nhưng đây đó vẫn có con số thống kê người Việt mỗi năm đọc trung bình 0,8 cuốn/năm. Người Việt không ngại chi hàng chục nghìn tỷ đồng mỗi năm cho vui chơi giải trí, tiền mua sách chỉ chiếm một phần rất nhỏ bé.
 |
| Nhà nghiên cứu Nguyễn Đình Tư và 2 tập sách mới ra mắt |
“Không riêng Việt Nam, ở các nước khác trên thế giới, chi phí bỏ ra mua sách luôn ít hơn với nhu cầu vui chơi giải trí. Có điều, chỉ số ở Việt Nam có tính báo động cao. Tuy nhiên văn hóa đọc của nước ta có những chuyển động tích cực, dù còn chậm. Điều này phụ thuộc vào nhận thức của người dân với việc đọc, chiến lược của nhà nước và các đơn vị liên quan tới sách, giáo dục”, nhà thơ Nguyễn Quang Thiều, Chủ tịch Hội Nhà văn Việt Nam chia sẻ với Tiền Phong.
Nhiều hoạt động tại đường sách TP Hồ Chí Minh
Sáng 20/4, tại Đường sách TPHCM, nhà văn Mạc Can và Nguyễn Đông Thức trò chuyện với độc giả về Ma gánh hát v/s Ma bịnh viện. Cuốn sách ra đời từ sự thách đố của nhà văn Nguyễn Đông Thức với nhà văn Mạc Can, để động viên ông tiếp tục sự nghiệp cầm bút, chống chọi với bệnh tật. Dù sức khoẻ giảm sút, Mạc Can viết phần Ma gánh hát chỉ trong hơn 1 tuần. Chia sẻ về điều này, tác giả cho biết môi trường mà ông sống từ nhỏ đến lớn là gánh hát. Đó là vốn sống có sẵn để đưa vào tác phẩm mới. Trước đó, nhà nghiên cứu Nguyễn Đình Tư (103 tuổi) chia sẻ về bộ sách Gia Định - Sài Gòn - TPHCM: Dặm dài lịch sử (1698-2020) bao gồm 2 tập, là tâm huyết của ông với TPHCM.
TRỌNG THỊNH - NGỌC ÁNH
Chủ tịch Hội Nhà văn Việt Nam nhận định, chưa bao giờ chiến lược thúc đẩy người Việt đọc sách, quảng bá văn hóa đọc được thực hiện mạnh mẽ, quy mô và bài bản như năm nay. Điều này thể hiện ở việc các cấp, ban, bộ, ngành, các cơ quan truyền thông, gia đình vào cuộc. Bộ trưởng Thông tin và Truyền thông giao tám cơ quan báo chí uy tín hàng đầu (trong đó có Tiền Phong) mở chuyên mục Sách đúng dịp Ngày Sách và Văn hóa đọc Việt Nam 2023.
Hội Nhà văn Việt Nam nhận được lời mời khắp cả nước từ miền núi phía Bắc, miền Trung cho tới mũi Cà Mau. Các nhà văn giao lưu, tham dự ngày hội sách cùng người dân. “Chúng ta không thể sốt ruột được. Bởi lâu nay cảm hứng, ý thức đọc sách bị ngắt quãng và phai nhạt. Càng ngày các nguồn giải trí phủ kín, tấn công và bao vây con người nên tốc độ đọc sách giảm đi. Trước làn sóng giải trí tràn vào quá nhanh, chính các bậc phụ huynh, nhà quản lý thời gian qua lên tiếng cảnh báo về hệ lụy từ Facebook, TikTok... Chiến lược quảng bá về sách, văn hóa đọc vì thế cần đồng bộ”, ông Nguyễn Quang Thiều nêu.
Không ít người bảo vệ quan điểm đọc sách là chuyện cá nhân, thói quen suốt đời người chứ không phải chuyện một ngày, vì thế không cần phong trào hay ngày lễ để hối thúc người ta cầm sách. Chủ tịch Hội Nhà văn Việt Nam lại nghĩ khác. Ông dẫn chứng, trước khi người Nhật chạm tới tỷ lệ đọc hơn 10 cuốn sách/năm, nước Nhật đưa chuyện đọc sách vào quy định bắt buộc, tất cả để sự phát triển của nước Nhật tương lai.
 |
| Ngày Sách và Văn hóa đọc lần thứ hai năm 2023 tại Huế Ảnh: NGỌC VĂN |
Trước khi đọc sách trở thành nếp, thành hành vi văn hóa nên có sự áp buộc từ gia đình, dòng họ cho tới cơ quan quản lý. “Thực tế người Việt ngày càng chi mua sách nhiều hơn. Nhiều nét đẹp hình thành từ những phong trào như thế. Ngày Sách và Văn hóa đọc là cần thiết”, ông Nguyễn Quang Thiều nói.
Dòng chảy lịch sử ở Cố đô Huế
Ngày Sách và Văn hóa đọc Việt Nam 2023 lần thứ hai tại Huế diễn ra sôi nổi với nhiều hoạt động. Trung tâm Bảo tồn Di tích Cố đô Huế tổ chức không gian trưng bày Lưu dấu lịch sử - khám phá Tàng Thơ lâu, giới thiệu đến công chúng bộ sưu tập văn bằng và những tài liệu quý dưới triều Nguyễn gồm những cuốn sách Hán Nôm như Đại Nam Quang chế, Đại Nam Anh nhã tiền biên, Ngự chế minh văn cổ khí đồ… Dịp này, Trung tâm còn tổ chức triển lãm sách cổ hiến tặng và giới thiệu tác phẩm Ngự chế minh văn cổ khí đồ của vua Minh Mạng tại Bảo tàng Cổ vật Cung đình Huế.
Bà Hoàng Thị Kim Oanh, Giám đốc Thư viện Tổng hợp TT- Huế đánh giá, đây là dịp để tôn vinh và đánh giá cao giá trị của sách trong cuộc sống, tôn vinh người đọc và những người tham gia sáng tác, xuất bản, in, phát hành và sưu tầm, lưu giữ sách.
NGỌC VĂN
Tìm lại giá trị
Phát triển văn hóa đọc là chặng đường dài. Ở Việt Nam, chặng đường này thậm chí còn nhiều khó khăn do phần đông người Việt chưa rèn thói quen đọc sách hay dành sự quan tâm tới sách. Ngày Sách và Văn hoá đọc 2023 được kỳ vọng lan tỏa giá trị của sách, cũng như khơi gợi thói quen đọc sách trong cộng đồng.
Nhà văn Lê Vũ Trường Giang khẳng định, văn hóa đọc tạo ra những cá nhân toàn diện, những người có thể suy nghĩ nghiêm túc, biết phân tích và luôn hứng thú với việc học, tiếp nhận tri thức mới. “Họ hiểu biết tốt hơn về thế giới xung quanh, có những kỹ năng sống quan trọng mà không phải ai cũng có được, nhất là chuẩn bị cho họ thành công về mặt học thuật, tình cảm và xã hội. Sách tạo cơ hội cho mọi người ở nhiều thế hệ đến với nhau và khám phá những ý tưởng mới. Đọc sách là trò chuyện với những bộ óc vĩ đại, người thầy vĩ đại”, nhà văn Lê Vũ Trường Giang nói. Anh cũng đảm nhận vai trò diễn giả tại sự kiện hưởng ứng Ngày sách và Văn hoá đọc Việt Nam tại trường ĐH Khoa học (Đại học Huế).
Dịp này, nhà thơ Nguyễn Ánh Nguyệt, nguyên Trưởng ban biên tập NXB Hải Phòng có nhiều nỗi niềm. Chị cho biết, những năm qua, chị tham dự nhiều hội thảo, hội chợ, triển lãm sách. Chị ngấm nhiều và cũng chia sẻ rất nhiều về nỗi vất vả, truân chuyên nhưng vô cùng vinh quang của nghề làm sách.
“Tôi không ca ngợi tầm quan trọng của sách, không chỉ ra sách có cái hay và chưa hay trong thời đại công nghệ điện tử, không kỳ vọng phải nâng tầm cho sách hay khiến sách đạt được các giá trị nào đó... Bởi đó là những điều quá cũ”, nhà thơ Nguyễn Ánh Nguyệt nói. Chị cho rằng, nhiều nơi đang làm và làm rất rầm rộ trong chuỗi ngày tôn vinh văn hóa đọc. Sau những sự kiện như vậy, chị kỳ vọng, sách trở về đúng giá trị vốn có, cần có của nó. Người làm sách, nghề làm sách cũng trở nên cao quý và được coi trọng hơn.
Nhà thơ Nguyễn Ánh Nguyệt chia sẻ kinh nghiệm, cách đọc sách hiệu quả, đó là đọc một cách nghiền ngẫm, tỉ mỉ. “Hãy đọc như cách của những người làm sách: thật chậm, thật chậm, tỉ mẩn lựa chọn từng câu, từng chữ, dò từng lỗi chính tả, lỗi nội dung. Khi gặp những điều chưa rõ nên dừng lại, nghiền ngẫm, suy nghĩ, mở từ điển hoặc điện thoại, máy tính ra tra cứu. Nếu đọc như vậy mỗi ngày, liên tục trong vài tháng, chắc chắn mọi người sẽ nói về sách bớt lý thuyết và thực tế hơn”, nhà thơ Nguyễn Ánh Nguyệt nói.
Chị cũng bày tỏ quan điểm về chuyện tặng sách. Đây là hoạt động ấm áp, nghĩa tình, đáng được tiếp nối, phát huy. Tuy nhiên, nhà thơ Ánh Nguyệt cho rằng, cần loại bỏ tâm lý tặng sách vì chạy theo số lượng, theo thành tích, không quan tâm sách mang tặng thuộc thể loại gì, có phù hợp với các cơ sở được tặng hay không.